ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ, τέλη 13ου – 18ος αι. / RESURRECTION OF THE CHRIST THE SAVIOUR, late 13th – 18th c.

Η μικρή βασιλική της Αναστάσεως του Χριστού είναι μονόχωρη και ξυλόστεγη, με ημιεξαγωνική κόγχη ιερού και τρεις θύρες, από μία σε κάθε πλευρά. Κλειστό περίστωο προστέθηκε κατά μήκος των πλευρών της, το οποίο στη δεκαετία του 1950 κατεδαφίστηκε και αντικαταστάθηκε από άλλο τοξωτό στη δυτική και βόρεια πλευρά του. Σύμφωνα με κτητορική επιγραφή ο ναός άρχιζε να κτίζεται με τη χορηγία του Ξένου Ψαλιδά και αφιερώθηκε στο όνομα της Αναστάσεως του Χριστού. Με χρυσόβουλλο του αυτοκράτορα Ανδρονίκου Β΄ Παλαιολόγου ο ναός παραχωρείται ως καθολικό μονής στον ιερομόναχο Ιγνάτιο Καλόθετο, και εγκαινιάζεται πιθανόν από το βεροιώτη στην καταγωγή,  και πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Νίφωνα στα 1314/15. Η διακόσμηση του ναού από τον όλης Θετταλίας άριστον ζωγράφον Γεώργιο Καλλιέργη έγινε πιθανόν έπειτα από πρόσκληση του Καλόθετου. Οι τοιχογραφίες, έργο εξαιρετικής ποιότητας, οφείλονται στην άριστη ψυχογραφική ικανότητα του Καλλιέργη, η οποία εκφράζεται με ποικιλία χρωμάτων και σχεδιαστική ακρίβεια. Οι ολιγοπρόσωπες συνθέσεις υπακούουν σε μία αρχαιοελληνική αίσθηση του μέτρου ενώ οι μορφές αναδεικνύονται σε κύριους πρωταγωνιστές των γεγονότων μπροστά από μνημειακά και περίτεχνα οικοδομήματα ή βραχώδη τοπία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η απεικόνιση τοπικών αρχόντων της Βέροιας, όπως της Μαρίας Συναδηνής, του Μανουήλ Διδυμάρη και της Άννας του Μελά, με χαρακτηριστικά για την εποχή ενδύματα. Ο ζωγραφικός διάκοσμος του ναού ολοκληρώνεται επί αρχιερατείας του μητροπολίτη Βεροίας Ιωακείμ (1727) με τις συνθέσεις της Σταύρωσης, της  Έγερσης του Λαζάρου, καθώς και μορφών αγίων στο χώρο του περιστώου. 

 

The small basilica of the Resurrection of Christ is a single-naved, timber-roofed church with a semi-hexagonal sanctuary apse and three doors, one on each side. An ambulatory was added along the sides, which was demolished in the 1950s and replaced by an arched peristyle on its western and northern sides. According to the donor’s inscription, the erection of the church began under the patronage of Xenos Psalidas, and was dedicated to the Resurrection of Christ. Pursuant to a chrysobull decree of Emperor Andronicus II Palaeologus, the church was granted as a monastery catholicon to the monk Ignatios Kalothetos, and perhaps was inaugurated in 1314/15 by Nephon, the Ecumenical Patriarch of Constantinople, who was Verian in origin. The decoration of the church by the most outstanding painter in all of Thessaly, Georgios Kalliergis, was undertaken possibly at the invitation of Kalothetos. The mural paintings, a work of unparalleled quality, are due to the exceptional skill of Kalliergis in characterology, expressed in a wealth of colour and precise draughtsmanship. The sparsely populated compositions are faithful to an ancient Greek  sense of proportion, while the figures are raised to the main protagonists of events in front of monumental and elaborate edifices or rocky landscapes. Of particular interest is the depiction of the local gentry of Veria, such as Maria Synadini, Manuel Didymaris and Anna tou Mela, with garments typical of the era. The painted decoration of the church is completed during the prelacy of Joachim, Metropolite of Veria (1727) with the compositions of the Crucifixion, the Raising of Lazarus and figures of saints in the area of the ambulatory.